Pambansang Kita x84j

PAMBANSANG KITA

ARALIN 2

1.ANO NGA BA ANG PAMBANSANG KITA?

PANIMULA: Sa aralin 2 malalaman natin kung may narating na

pagsulong at pagunlad ang ekonomiya ng isang bansa sa pamamagitan ng pagsusuri sa economic performance. ECONOMIC INDICATORS – nasusukat ang kasiglahan ng ekonomiya . Instrumento na naglalahad sa anumang narating na pagsulong at pagunlad ng isang ekonomiya.

PANIMULA:  Ayon sa PHILIPPINE STATISTIC AUTORITY , ang pilipinas ay

gumagamit ng tinatawag na LEADING ECONOMIC INDICATORS. HALIMBAWA: -NUMBER OF NEW BUSINESSES - OF TRADE INDEX -CONSUMER PRICE INDEX - HOTEL OCCUPANCY RATE -WHOLESALE PRICE INDEX -ELECTRIC ENERGY CONSUMPTION At marami pang iba.

PANIMULA: Ang mga nabanggit na INDICATORS ,

madalas na ginagamit ang kabuuang pambansang kita o GROSS NATIONAL INCOME (GNI). Paraan ng pagsukat sa pambansang kita ay sa pamamagitan ng GNI ay tinatawag na NATIONAL INCOME ING.

KAHALAGAHAN NG PAGSUKAT SA PAMBANSANG KITA Campbell R. McConnell at Stanley Brue sa kanilang ECONOMICS PRINCIPLES, PROBLEMS, AND

Ayon kay

POLICIES (1999), Ang kahalagahan ng pagsukat ng pambansang ekonomiya ay ang sumusunod: 1. Ang Sistema ng pagsukat sa pambansang kita ay nakapagbibigay ng ideya tungkol sa antas ng produksiyon ng ekonomiya sa isang partikular na taon at maipaliwanag kung bakit ganito kalaki o kababa ang produksiyon ng bansa.

2.Sa paghahambing ng pambansang kita sa loob ng ilang taon masusubaybayan natin ang direksiyong tinatahak ng ating ekonomiya. 3.Ang nakalap na impormasyon mula sa pambansang kita ang magiging gabay ng mga nagpaplano sa ekonomiya. 4. Kung walang sistematikong paraan sa pagsukat ng pambansang kita, haka-haka lamang ang magiging basehan. 5. Sa pamamagitan ng NATIONAL INCOME ING , maaaring masukat ang kalusugan ng ekonomiya.

GROSS NATIONAL INCOME: (GNI)  Tumutukoy sa kabuuang pampamilihang halaga ng mga produkto at

serbisyo na nagawa ng mga mamamayan ng isang bansa.  Kalimitang sinusukat ang GNI sa bawat QUARTER sa loob ng isang taon.  Ang GNI ay sinusukat gamit ang salapi ng isang bansa .  Hindi isinasama sa pagkuwenta ng GROSS NATIONAL INCOME ang mga hindi pampamilihang Gawain,kung wala namang kinikitang salapi ang nagsasagawa nito.

UNDERGRUND ECONOMY  Ang mga produktong nabuo mula sa impormal na sektor tulad ng

naglalako ng paninda sa kalsada,nagkukumpuni ng mga sirang kasangkapan sa mga bahay-kalakal at iba pa . Ito ay dahil hindi nakarehistro at walang dokumentong mapagkukunan ng datos ng kanilang Gawain upang ang halaga ng kanilang produksiyon ay masukat.  Ang

PRODUKTONG SEGUNDAMANO

ay hindi rin kabilang sa pagkuwenta ng GNI dahil isinama na ang halaga nito noong ito at bagong gawa pa lamang.

PAGKAKAIBA NG (GNI) SA (GDP) Gross Domestic Product GDP – Ang kabuuang pampamilihang halaga ng lahat ng nabuong produkto at serbisyo na ginawa sa loob ng itinakdang panahon. Ang mga mamamayan ng bansa ang nagmamay-ari ng mga salik ng produksiyong ito kahit saang bahagi ng daigdig ito ginawa. GNI - sumusukat sa kabuuang pampamilihang halaga ng tapos na produkto at serbisyo na ginawa sa loob ng isang takadang panahon sa loob ng isang bansa .

PARAAN NG PAGSUKAT NG GNI -Ayon kay

Villegas at Abola

(1992) may tatlong paraan

ng pagsukat ng (GNI) 1. Pamamaraan batay sa gastos (expenditure approach) 2.Pamamaraan batay sa kita ng sangkap ng produksiyon (income approach) 3.Pamamaraan batay sa pinagmulang indstriya (industrial origin approach)

1.Paraan batay sa paggasta (EXPENDITURE APPROACH)

Ang pambansang ekonomiya ay binubuo ng apat na sector: Sambahayan,bahay-kalakal,pamahalaan,at panlabas na sector. A.GASTUSIN PERSONAL(C) napapaloob dito ang mga gastos ng mga mamamayan tulad ng pagkain, damit, paglilibang,serbisyo ng manggugupit ng buhok at iba pa. B.GASTUSIN NG MGA NAMUMUHUNAN(I) kabilang ang mga gastos ng mga bahay-kalakal tulad ng mga gamit sa opisina,hilaw na materyales para sa produksiyon at iba pa . C.GASTUSIN NG PAMAHALAAN (G) kasama rito ang mga gastusin ng pamahalaan sa pagsasagawa ng mga proyektong panlipunan.

D.GASTUSIN NG PANLABAS NA SEKTOR(X-M) makukuha ito kung ibabawas ang iniluluwas o export sa inaangkat o import. E.STATISTICAL DISCREPANCY(SDI) ang anumang kakulangan o kalabisan sa pagkwenta na hindi malaman kung saan ibibilang ito ay nagaganap sapagkat may mga transyaksyong hindi sapat ang mapagkukunan ng datos o impormasyon. F.NET FACTOR INCOME FROM ABROAD(NFIFA) tinatawag ding Net Primary Income makukuha ito kapag ibinawas ang gastos ng mga mamamayang nasa ibang bansa sa gastos ng mga dayuhan sa loob ng bansa.

FORMULA SA PAGKUWENTA NG GROSS NATIONAL INCOME: BATAY SA PAGGASTA O EXPENDITURE APPROACH AY .

GNI= C + I + G (X-M) + SD +NFIFA

2.Paraan batay sa pinagmulang INDUSTRIYA (industrial origin/value added approach)

Sa paraang batay sa pinagmulang industriya masusukat ang GROSS DOMESTIC PRODUCT Ng bansa kung pagsasamahin ang kabuuang halaga ng produksyon ng mga pangunahing industriya ng bansa.

3.PARAAN BATAY SA KITA (INCOME APPROACH) A.SAHOD NG MANGGAGAWA- Sahod na ibinabayad sa sambahayan mula sa

bahay kalakal at pamahalaan. B.NET OPERATING SURPLUS-tinubo ng mga korporasyong pribdo at pagaari at ipinatatakbo ng pampamahalaan at iba pang mga negosyo.

C.DEPRESASYON-pagbaba ng halaga ng yamang pisikal bunga ng pagluma bunga ng tuloy tuloy na paggamit paglipas ng panahon. D.DI TUWIRANG BUWIS-SUBSIDIYA 1.DI TUWIRANG BUWIS-Kabilang dito ang sales tax , custom duties , lisensiya at iba pa . 2.SUBSIDIYA-salaping binabalikat at binabayaran ng pamahalaan ng hindi tumatanggap ng kapalit na produkto o serbisyo. Halimbawa nito ang pagako ng pamahalaan sa ilang bahaging ng bayarin ng mga sumasakay sa LIGHT RAIL TRANSIT.

CURRENT/NOMINAL AT REAL/CONSTANT PRICES Tinatalakay natin sa unang aralin kung

papaano sinusukat ang pambangsang kita .tandaan na ang pamilihang halaga ng tapos na produkto at serbisyo ang binibilang sa pambansang kita at hindi ang kabuuang dami nito.

INCOME PERCAPITA Masusukat kung hahatiin ang GDP sa

kabuuang populasyon ng bansa.tinataya rin kung sasapat ang kabuuang halaga ng produksiyon ng bansa upang tustusan ang pangangailangan ng mga mamayan nito

LIMITASYON SA PAGSUKAT NG PAMBANSANG KITA Bagamat kayang sukatin ang pambansang kita ng

bansa sa pamamagitan ng formula sa unang aralin hindi pa rin ito perpektong batayan dahil may mga Gawain pang ekonomiya na hindi nabibilang sa pagsukat ng pambansang kita katulad ng sumusunod :

 1.HINDI PAMPAMILIHANG GAWAING – sa pag sukat ng pambansang

kita hindi kabilang ang mga produkto at serbisyong binuo ng mga tao para sa sariling kapakinabangan tulad ng pagaalaga ng anak paghuhugas ng pinggan at pagtatanim sa bakanteng lupa sa loob ng bakuran.  2.IMPORMAL NA SEKTOR-malaking halaga ng produksyon at kita ay hindi naiuulat sa pamahalaan tulad ng transaksiyong sa black market pamilihan ng illegal na droga nakaw na sasakyan at kagamitan binabayaran ng ilang kumpanya upang makakuha ng resultang pabor sa kanila .

3.EXTERNALITIES O HINDI SINASADYANG EPEKTO Ang hindi sinasadyang epekto ay may halaga na

kalimitang hindi nakikita sa pagsukat ng pambansang kita . 4.KALIDAD NG BUHAY-dapat tandaan na ang karagdagang produkto at serbisyong nabuo sa bansa ay hindi katiyakan ng kasiyahang natatamo ng isang indibidwal.

SUBMITTED BY: JACOB CARL MONTANO GRADE 10 LOCSIN